Η αλλαγή του χρόνου έχει υποσυνείδητα περάσει στο μυαλό μας ως σημείο επανεκκίνησης. Μηδενίζουμε το κοντέρ, κάνουμε τον απολογισμό μας και σχεδόν χωρίς εξαίρεση, θέτουμε τους νέους στόχους μας για την χρονιά που έρχεται. Πλέον όμως, η φράση “new year, new me” έχει καταχωρηθεί στη λίστα με τα κλισέ και όχι άδικα. Αυτό επειδή κατά κανόνα, οι στόχοι αυτοί μένουν ξεχασμένοι από τους πρώτους κιόλας μήνες του έτους. Γιατί τελικά σπάνια καταφέρνουμε να τη
ρήσουμε τις πρωτοχρονιάτικες υποσχέσεις μας;
Ο κοινωνικός επιστήμονας, καθηγητής και συγγραφέας B. J. Fogg έρχεται να μας δώσει μια άκρως ρεαλιστική και λογική απάντηση, προτού γεμίσουμε με τύψεις. Στη ομιλία του λοιπόν, στο TEDxFremont τον Νοέμβρη του 2012, ανέλυσε το πώς οι μικρές αλλαγές στις συνήθειες μας, είναι η πηγή όλων των μεγάλων και διατηρήσιμων αλλαγών.
Για αρχή, αναγνωρίζουμε πως σαν άνθρωποι χτίζουμε τις ζωές σε μία αλυσίδα από συνήθειες, με κάποιες να αλλάζουν ανά καιρούς και άλλες να μας είναι αναγκαίες και φυσιολογικές. Έτσι, εύκολα κατανοούμε πως κάθε νέα συνήθεια απαιτεί χρόνο για να προσαρμοστεί στην καθημερινότητά μας, ειδικά αν επιθυμούμε μεγάλη αλλαγή. Συγκεκριμένα, ο καθηγητής μας παροτρύνει να κοιτάξουμε βραχυπρόθεσμα˙ να αρχίσουμε με το να ενσωματώνουμε μικρές πράξεις που εύκολα θα ακολουθούμε καθημερινά, ώστε σταδιακά και αβίαστα να γίνουν μέρος της συμπεριφοράς μας. Πώς μπορούμε ωστόσο πρακτικά να το εφαρμόσουμε αυτό; Έστω πως ορίσαμε στα new year’s resolutions μας, να χάσουμε βάρος και να γίνουμε πιο υγι
είς. Μπορούμε να οραματιστούμε το αποτέλεσμα, όμως χρειάζεται να σχεδιάσουμε τις συμπεριφορές και κινήσεις που θα μας οδηγήσουν σε αυτό. Πρέπει δηλαδή να εστιάσουμε στην συστηματικότητα των πράξεων και όχι στη δυσκολία τους, να πετύχουμε τον αυτοματισμό της συμπεριφοράς και όχι την κίνηση αυτή καθαυτή. Με λίγα λόγια να εκπαιδεύσουμε, αν θέλετε, τον εαυτό μας να μετατρέπει την συνεχή συμπεριφορά σε συνήθεια.
Συνεχίζοντας, ο Fogg δηλώνει πως “when you know how to create tiny habits, you can change your life forever”. Αφού λοιπόν οι συνήθειες προκύπτουν από τη συμπεριφορά μας, γεννάται το ακόλουθο ερώτημα: τί ακριβώς πυροδοτεί μια συμπεριφορά; Το κίνητρο, η ικανότητα και το έναυσμα. Καταλαβαίνουμε πως όσο πιο δύσκολος ο στόχος που επιδιώκουμε, τόσο μεγαλύτερο κίνητρο χρειαζόμαστε και το αντίθετο. Το δύσκολο κομμάτι της εξίσωσης είναι να βρούμε το σωστό έναυσμα, την σκανδάλη που θα πυροδοτήσει την ενέργειά μας. Το μυστικό λοιπόν, όπως μας αποκαλύπτει ο καθηγητής, είναι να τοποθετήσουμε την νέα μας συμπεριφορά έπειτα από μια ήδη υπάρχουσα συνήθεια στην καθημερινότητά μας. Έτσι, η τελευταία μετατρέπεται στο έναυσμα που ψάχνουμε! Το μοτίβο δηλαδή που καλούμαστε να ακολουθήσουμε, για παράδειγμα, είναι το εξής: πλένω τα δόντια μου το πρωί και μετά κάνω δύο κάμψεις (η υπάρχουσα και νέα συμπεριφορά). Ως προαιρετικό βήμα, έπειτα από τις κάμψεις ή την όποια νέα συνήθεια, ο καθηγητής συνιστά μια λεκτική επιβράβευση του εαυτού μας, ένα μπράβο για τον κόπο μας! Με αυτό τον ρυθμό, η δυσκολία της πράξης συνεχώς θα μειώνεται και ο στόχος μας θα έρχεται όλο και πιο κοντά. Ουσιαστικά, φυτεύουμε ένα μικρό σπόρο στο κατάλληλο σημείο, για να μην χρειαστεί παραπανήσια φροντίδα.
Τι συμπέρασμα προκύπτει; Ίσως ότι τείνουμε να επαναπαυόμαστε στην επιθυμία της αλλαγής χωρίς να λαμβάνουμε δράση. Ίσως ακόμα, έχοντας μεγαλοποιήσει την διαδικασία στο μυαλό μας, να μην βρίσκουμε το κίνητρο να την μετατρέψουμε σε πράξη. Το μήνυμα που μας περνά η ομιλία του καθηγητή, είναι πως έχουμε υποτιμήσει την σημασία της μικρής αλλαγής που ανοίγει τον δρόμο προς την μεγαλύτερη. Έχουμε υποσυνείδητα αποδεχτεί πως αν δεν δούμε άμεσα υπολογίσιμη διαφορά, δεν είναι άξια επιβράβευσης. Έτσι, αυτή τη χρονιά ας αλλάξουμε τακτική˙ ας δούμε ότι η αλλαγή είναι ένα ταξίδι και όχι μόνο ο προορισμός. Θέτοντας μικρούς και συστηματικούς στόχους, αισθανόμαστε πιο ικανοί και ταυτόχρονα πλησιάζουμε βήμα με βήμα το ικανοποιητικό “τικ” στο χαρτί με τις πρωτοχρονιάτικες επιθυμίες μας.
Το κείμενο είναι βασισμένο στην ομιλία του B. J. Fogg
Δείτε την ομιλία:
